کوک سیم های کنترباس
کوک سیم های این ساز به ترتیب از زیر به بم عبارتند از: سل سیم اول، ر سیم دوم، لا سیم سوم و می سیم چهارم.
این ساز از لحاظ حجم و اندازه بزرگترین ساز خانواده ی زهی آرشه ای ها میباشد و به همین علت نوازنده ؛ ساز را بر روی زمین قرار داده و خود به صورت ایستاده ساز را مینوازد.
کنترباس بزرگترین و بم ترین ساز زهی آرشه‌ای
همانطور که گفته شد کنترباس بزرگترین و بم ترین ساز زهی آرشه‌ای است که چهار سیم دارد. البته در بسیاری از ارکسترهای امروزی حداقل دو یا سه ساز از بخش کنترباس‌ها پنج سیم (یک سیم اضافی که سی یا دو کوک میشود) دارند.
نقش این ساز در ارکستر نه فقط ایجاد سنگینی و نیرو در بخش باس است بلکه بنیاد اصلی ریتمیک به وسیله کنترباس فراهم میشود. کنترباس همچنین بعنوان باس کنتینوئو نیز استفاده می شود (یعنی باسی که در سراسر قطعه ادامه دارد که تدبیری است برای نشان دادن خط آکومپانیمان فقط به وسیله نت‌های باس همراه با اعدادی که در زیر نت‌ها برای مشخص کردن فواصل و آکوردها بر روی خط باس به کار می‌رود).
سولو و کنسرتو به ندرت برای این ساز نوشته شده است که یکی از دلایل آن، عدم قدرت آکوستیکی کنترباس در سالن‌های بزرگ است.
سولوهای کنترباس معمولا ضعیف و دور صدا می‌دهند اما یک گروه یا بخشی از باس‌ها می‌توانند خوب و رسا صدا دهند. کنترباس در تکنوازی معمولاً یک پرده بالاتر کوک میشود تا تمبر صوتی مشخص و درخشان تری داشته باشد.
ویژگی های ساز کنترباس
ساز کنترباس بزرگترین ساز خانوادهٔ زهی – آرشه‌ای‌ها محسوب میشود.
دارای بمترین گسترهٔ صوتی در خانوادهٔ زهی – آرشه‌ای‌ها به‌شمار می‌رود.
کوک سیم‌های این ساز به ترتیب از زیر به بم عبارت است از:
سُل (سیم اول)، رِ (سیم دوم)، لا (سیم سوم)، و می (سیم چهارم).
سیم‌های ساز کنترباس برعکس سیم‌های ویلن کوک می‌شوند.
این ساز یک اکتاو بم‌تر از نت نوشته‌شده صدا می‌دهد.
نت این ساز را با کلید فا خط چهارم می‌نویسند.
این ساز دارای ۴ سیم است، اما نمونه‌های ۵ سیمهٔ این ساز نیز وجود دارد. (کنترباس‌های ۵سیمه قادرند ۴ نت بم‌تر از کنترباس‌های ۴سیمه اجرا کنند)
سیم‌های کنترباس با فاصله چهارم درست کوک می‌شوند. اولین سیم کنترباس زیرترین کوک را دارد.
نوازندگی کنترباس
نوازنده آرشه را با دست راست بر سیم ها می کشد و آن ها را به نوسان در می آورد.
سرعت کشیدن آرشه و میزان فشار آن بر سیم ها ،شدت صدا (دینامیک) و رنگ آن را تعیین می کند.
زیر و بم صدا ها توسط دست چپ تعیین می شود؛ نوازنده با فشردن نقاط مختلف سیم بر دسته ی ساز، طول قسمت نوسان کننده ی سیم را تغییر داده و به این ترتیب زیر و بم صدای حاصل را دگرگون می کند.
این کار را انگشت گذاری می نامند و به این ترتیب، قسمتی از سیم که میان انگشت و گوشی ها قرار گرفته از نوسان باز می ماند. با این شیوه می توان با هر کدام از چهار سیم ویولون گستره ای معین از صداهای زیر و بم را پدید آورد.
برای نواختن کنترباس دو مدل آرشه توسط نوازندگان این ساز استفاده میشود:
- آرشهٔ آلمانی
- آرشهٔ فرانسوی
از نظر ساختار، در آرشهٔ فرانسوی فاصلهٔ بین فراگ آرشه و چوب کمتر از آرشهٔ آلمانی است. (آرشهٔ فرانسوی شبیه به آرشهٔ دیگر سازهای زهی میباشد). هرکدام از این دو نوع آرشه دارای تکنیک نوازندگی متفاوت‌اند.
