دیجیریدو (didjeridu) سازي بادي است كه توسط بوميان استرالياي شمالي به احتمال قوي 1500 سال قبل پديد آمد و هنوز نيز در استراليا و ساير نقاط دنيا بطور گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين ساز گاهي اوقات به عنوان ترومپت چوبي يا drone pipe شناخته مي‌شود. موسيقي‌شناسان اين ساز را به عنوان ساز ايروفون (هواصدا) برنجي طبقه‌بندي مي‌كنند.

هيچگونه منبع موثقي درباره عمر واقعي اين ساز وجود ندارد. باستان‌شناسان با مطالعه سنگ‌ها و صخره‌ها و بر اساس نقاشي‌هاي ديواره‌هاي غارها و پناهگاه‌هاي آن دوران، مي‌گويند كه مردم نواحي كاكادو (Kakadu) از سرزمين شمالي استراليا اين ساز را كمتر از هزار سال بكار مي‌برده‌اند. در يك نقاشي واضح در گينگا واردليرمنگ (Ginga Wardelirrhmeng) در كرانه شمالي فلات آرنهم (Arnhem Land) بر روي صخره‌ها مربوط به 1500 سال قبل، نوازنده دیگریدو و دو خواننده در يك مراسم اوبار (Ubarr) ديده مي‌شوند.

دیجریدو مدرن معمولاً استوانه‌اي يا مخروطي است و طولي بين 1 تا 3 متر دارد. طول بسياري از اين نوع سازها 1.2 متر است. عموماً هرچه اين ساز بلندتر باشد زير و بمي يا گام آن كمتر مي‌شود. به هر حال، سازهاي flared نسبت به سازهاي unflared با طول برابر زير و بمي بالاتري دارند.

نام‌هاي مختلفي براي اين ساز در بين بوميان استرالياي شمالي رايج است كه هيچكدام شبيه نام دیگریدو نيستند. ولي بسياري از بوميان دو زبانه از كلمه دیگریدو براي نام بردن اين ساز در زبان خودشان استفاده مي‌كنند. بسياري از مشتاقان دیگریدو و برخي محققان از اسامي بومي براي سازهاي سنتي استفاده كرده‌اند، اين روش توسط برخي از سازمان‌هاي بومي صحه‌گذاري شد. با اين وجود در مذاكرات روزمره، بوميان اغلب از كلمه دیگریدو به صورت بلاعوض با نام ساز در زبان خودشان استفاده مي‌كنند.

دیجیریدو به عنوان يك كلمه نام آوا (onomatopoetic) از اختراعات غرب است. اولين بار اين كلمه در نسخه سال 1908، Hamilton Spectator ، نسخه سال 1914 (Hamilton Spectator) و نسخه سال 1919 (Smith’s Weekly) به عنوان ديدجري شيطان صفت كه تنها يك تك صداي ديدجري را تولید می‌کند، مورد توجه قرار گرفت.

ساز دیجریدو يا ديگريدو (Didgeridoo) فلسفه نامگذاری این ساز؛‌

توضيح ديگر درباره فلسفه نام‌گذاري اين ساز اين است كه دیگریدو تحريفي از عبارت dúdaire dubh يا dúidire dúth در زبان ايرلندي است كه اين امر نيز بحث برانگيز است. Dúdaire/dúidire اسمي كه با توجه به محتوا ممكن است به معناي ترومپت نواز، زمزمه كننده، فرد با گردن دراز، فوت كننده، استراق سمع كننده يا كسيكه پشت هم سيگار مي‌كشد، باشد در حاليكه dubh به معناي black و dúth به معناي بومي است.

ايداكي (Yiḏaki) گاهي اوقات به صورت ايرداكي (yirdaki) تلفظ مي‌شود يكي از رايج ترين نام‌ها است اين نام به نوع خاصي از سازها كه توسط مردمان يولنگو (Yolngu) از سرزمين آرنهام شمال شرق ساخته شده و مورد استفاده قرار مي‌گيرد. با اين وجود، نام‌هاي بيشمار منطقه‌اي ديگري براي دیجریدو مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كه نام‌هاي زير برخي از اين نام‌هاي رايج هستند.

دیجیریدو در زبان يولنگو به نام ييداكي يا ييرداكي كه يكي از قبائل استرالياي شمالي كه اين ساز برگرفته از انجا هستند شناخته مي شود.

ساختار ساز دیجریدو (Didgeridoo)؛

دیجیریدو هاي بومي معتبر در جواحع سنتي استرالياي شمالي ساخته مي‌شوند و سازندگان آنها براي پيدا كردن مواد خام در استرالياي شمالي و مركزي سفر مي‌كنند. اين سازها معمولاً از چوب‌هاي سخت، بويژه گونه‌هاي مختلف اكاليپتوس كه بومي اين نواحي هستند، ساخته مي‌شوند. عموماً تنه اصلي درخت قطع مي‌شود اگرچه ممكن است يك شاخه اصلي مورد استفاده قرار گيرد. سازندگان اين ساز به دنبال درخت‌هاي زنده توخالي در نواحي كه موريانه‌هاي به شدت فعاليت دارند، مي‌گردند. موريانه‌ها به اين درخت‌هاي اكاليپتوس زنده حمله مي‌كنند و تنها مغز مرده درخت را نابود مي‌كنند چرا كه چوب زنده بين مغز مرده درخت و پوست آن داراي ماده شيميايي است كه حشرات را دفع مي‌كند. تكنيك‌هاي مختلفي براي يافتن اين نوع درختان به كار گرفته مي‌شود كه شامل داشتن اطلاعاتي در زمينه منطقه مورد نظر و الگوهاي فعاليت موريانه‌ها هم مي‌شود و نوعي آزمون ضربه زدن آهسته روي چوب براي تعيين حفره مناسب صورت مي‌گيرد كه در آن پوسته درخت كنده شده و با يك ابزار خاص همانند تبر ضربه‌اي روي چوب زده مي‌شود تا بررسي كنند كه آيا اين سوراخ رزونانس درست را ايجاد مي‌كند يا خير.

به محض يافتن درخت توخالي، درخت قطع شده و تميز مي‌شود و پوسته كنده و از آن جدا می‌شودآآآآ و انتهاي آن صاف مي‌شود و پوسته خارجي شكل داده مي‌شود؛ اين امر به پرداخت ساز دیجریدو یا دیگریدو منجر می‌شود. اين ساز ممكن است نقاشي شود يا بدون تزئين بماند. يك لايه موم زنبور ممكن است در انتهاي دهانه استفاده شود. سازهاي سنتي توسط سازندگان بومي در آرنهم ( Arnhem Land) ساخته مي‌شوند و گاهي اوقات با يك دهانه sugarbag همراه هستند. اين موم سياه از زنبورهاي وحشي گرفته شده و عطری متمايز دارد.

دیگریدو هاي غير سنتي نيز از لوله‌هاي پي وي سي، چوب‌هاي سخت غير بومي (بطور معمول قسمت شده و خالي شده و دوباره به هم پيوسته)، شيشه، فايبر گلاس، فلزات، آگاو، سفال (گل رس)، كنف (به شكل بايو پلاستيك به نام زلفو zelfo) و حتي فيبرهاي كربن ساخته مي‌شوند. اين دیجریدو ها معمولاً يك قطر داخلي بالايي در حدود 1.25 اينچ دارند كه در قسمت پایيني به قسمت انتهايي زنگوله شكل يا بي شكل با قطر بين دو تا هشت اينچ مي‌رسد و طول آن با توجه به گام مورد نظر انتخاب مي‌شود. دهانه مي‌تواند از جنس موم زنبور، چوب سخت، يا بطور ساده سمباده زده شود و توسط سازندگان ساز اندازه زده شود.

طرح‌هاي دیجیریدو هاي پيشرفته متمايز از دیگریدو هاي بومي استراليايي سنتي هستند و نوآوري‌هاي صورت گرفته در آنها توسط موسيقي‌شناسان شناسايي مي‌شود. نوآوري طراحي دیجریدو در اواخر قرن 20ام با استفاده از مواد و اشكال غير سنتي شروع شد.